Insulineresistentie. Oorzaak, symptomen en 8 tips

26 oktober 2020

Voel je je futloos, heb je energiedips, lukt het je niet om af te vallen en moet je om de paar uur iets eten omdat je anders misselijk wordt? Grote kans dat er sprake is van insulineresistentie. Lees hier wat de oorzaken en symptomen zijn. Ook geef ik je 8 tips die je zelf kunt toepassen om insulineresistentie te verminderen.

Wat is insulineresistentie?

Insuline is een belangrijk hormoon dat gemaakt wordt in de alvleesklier en ervoor zorgt dat je dat bloedsuiker uit je bloed in je lichaamscel terecht komt. Daar wordt de bloedsuiker gebruikt als energie. Insuline is hierbij een belangrijke sleutel en zorgt ervoor dat je bloedsuikergehalte niet te hoog wordt. Dit is namelijk gevaarlijk voor je bloedvaten.

Bij insulineresistentie zijn lichaamscellen ongevoelig geworden voor het hormoon insuline. Insuline werkt minder goed en de suiker uit je bloedbaan kan niet meer naar de cel. Je voelt je hierdoor moe en krijgt trek in zoetigheid, omdat je lichaam een tekort aan energie lijkt te hebben.

De bloedsuiker blijft hierdoor te hoog, dit is ongezond voor je bloedvaten. Bovendien kan dit overschot niet in de bloedbaan blijven en wordt opgeslagen als lichaamsvet.

Insulineresistentie ligt aan de basis van vele chronische ziektebeelden zoals:

De bloedsuikerspiegel en insuline

Het eten dat we eten, bestaat uit o.a. drie macronutriënten koolhydraten, eiwitten en vetten. Het lichaam gebruikt deze nutriënten als energiebron voor het lichaam. Koolhydraten zijn de makkelijkste en snelste energiebron en wordt uiteindelijk omgezet naar glucose. De hersenen en het immuunsysteem zijn bovendien een van de grootste glucoseverbruikers.

Wanneer je koolhydraten eet, stijgt het glucosegehalte in je bloed, ook wel de bloedsuikerspiegel genoemd. Als de bloedsuikerspiegel stijgt, maakt de alvleesklier het hormoon insuline. Dit hormoon zorgt ervoor dat glucose uit het bloed kan worden opgenomen en naar de lichaamscellen toe kan.

Glucose is onze snelste energiebron en kan direct worden verbruikt of het wordt opgeslagen als reserve in de vorm van glycogeen (in de spieren en in de lever). Ieder voedingsmiddel heeft een ander effect op de bloedsuikerspiegel. Sommige laten de bloedsuikerspiegel flink stijgen en anderen hebben nauwelijks een effect. Het snel stijgen van de bloedsuikerspiegel heeft als gevolg dat er een flinke hoeveelheid insuline wordt aangemaakt.

Je krijgt een flinke energiepiek, wat je misschien wel herkent als je een boterham met jam eet, een koekje of iets anders zoets hebt gegeten. Dit is helaas voor korte duur. Deze energiepiek zorgt namelijk ook voor een flinke energiedip. Dit wordt veroorzaakt doordat de grote hoeveelheid insuline de bloedsuikerspiegel weer flink laat dalen.

Deze bloedsuikerschommeling zorgt voor een energietekort, met als gevolg dat je weer behoefte krijgt om iets te gaan eten. Je lichaam vraag weer om snelle koolhydraten, denk aan fruit of een koekje. De meeste mensen eten minimaal 6 keer per dag. Je alvleesklier is hierdoor continue bezig met het aanmaken van insuline en krijgt hierdoor geen rust. Op den duur kunnen lichaamscellen hierdoor ongevoelig worden voor de insuline. Dit is het begin van insulineresistentie.

Wat zijn de oorzaken van insulineresistentie?

Insulineresistentie ontstaat niet uit het niets, maar ontstaat naar verloopt van de tijd. Er is niet één oorzaak, maar vaak is het een optelsom van verschillende factoren. Deze factoren dragen bij aan de oorzaak van insulineresistentie:

  • Overgewicht / vergrote buikomvang
  • Ongezonde leefstijl
  • Onregelmatige leefstijl
  • Inname van bewerkte producten en snelle koolhydraten
  • Roken
  • Laaggradige ontstekingen
  • Te weinig lichaamsbeweging
  • Chronische stress
  • Onvoldoende en verstoord slaappatroon
  • Nachtdiensten
  • Erfelijke aanleg
  • Metabool syndroom 

Wat zijn de symptomen van insulineresistentie?

In een voorstadium krijg je veel signalen die geleidelijk ontstaan. De volgende symptomen duiden op insulineresistentie:

  • Sterkte zoetbehoeftes en snaaitrek
  • Gewichtstoename en moeite om af te vallen
  • Toename buikomvang
  • Bloedsuikerdips en bloedsuikerschommelingen
  • Vermoeidheid na het eten / slaperigheid
  • Chagrijnig/humeurig als je niet iets eet
  • Hoofdpijn
  • Aacné en een onrustige huid
  • Veel plassen
  • Vocht vast houden
  • Hoge bloeddruk
  • Laaggradige ontstekingen
  • Hormonale disbalans; PCOS

De symptomen van insulineresistentie verschilt per persoon. Bij stijgende insulineresistentie kan er uiteindelijk diabetes type 2 ontstaan (link).

8 tips om insulineresistentie te verminderen

Er bestaat niet een standaard dieet om insulineresistentie te verminderen. Zoals je hebt gelezen kan insulineresistentie ontstaan door verschillende oorzaken. Het belangrijkste is om de oorzaken te achterhalen.

Je kunt zelf eenvoudig een aantal veranderingen aanbrengen om insulineresistentie te verminderen, ook als je (nog) geen oorzaak weet. In de huisartsenpraktijk wordt steeds meer erkend dat insulineresistentie te behandelen is, diabetes type 2 omkeerbaar is en diabetesmedicijnen afgebouwd kunnen worden.  

Dit betekent dat je een keus hebt! Deze 8 tips kun je toepassen om insulineresistentie te verminderen*:

  1. Eet minder koolhydraten
  2. Eet dagelijks zo veel mogelijk groenten, minimaal 400 gram
  3. Eet verse en onbewerkte ingrediënten
  4. Eet meer eiwitten en vetten 
  5. Eet minimaal 2x/week (vette) vis (zalm / haring / makreel / sardines / ansjovis)
  6. Eet 3 verzadigende hoofdmaaltijden en stop met tussendoortjes
  7. Beweeg voor je eten, bijvoorbeeld wandelen
  8. Vast regelmatig 

*Heb je diabetes type 2 en gebruik je medicatie? Dan is het niet aan te raden om je voedingspatroon te veranderen of te bewegen voor het eten zonder goede begeleiding. Wanneer medicatie niet wordt aangepast, kan dit zorgen voor een hypo (te lage bloedsuiker).

Ook al lijkt het niet veel, het kan een behoorlijke uitdaging zijn om dit allemaal voor elkaar te krijgen. Hoe zou het zijn als je:

Je hoeft niet alle tips direct toe te passen. Start met wat op dit moment haalbaar is. Heb je diabetes type 2 of wil je weten wat de beste behandeling bij insulineresistentie is? Neem dan contact op, want ik help je graag!