De vier fasen van slaap: wat gebeurt er tijdens elke fase

27 april 2023

Slapen is een belangrijk onderdeel van je dagelijkse routine. Het is niet alleen een manier om uit te rusten na een lange dag, maar het is ook essentieel voor je lichaam om te herstellen en op te laden voor de volgende dag. 

Tijdens het slapen doorloop je vier fasen van slaap, elk met hun eigen unieke kenmerken. Weet jij wat er allemaal gebeurt tijdens je slaap?

In dit artikel lees je uit wat er gebeurt tijdens elke fase en hoe verstoorde slaappatronen in verband kunnen worden gebracht met overgewicht en chronische ziektebeelden zoals diabetes type 2.

De vier fasen van slaap

Slapen die je dus in vier fasen doorloopt zijn:

1. Inslaapfase
2. Lichte slaapfase
3. Diepe slaapfase
4. REM slaap

En na het slapen sta je natuurlijk vrolijk en vol energie weer op! Tenminste, als de slaap goed gaat. Ik zal deze fasen hieronder toelichten.

Fase 1: De inslaapfase
De eerste fase van slaap is de fase waarin je net in slaap komt. Dit wordt ook wel de sluimerfase genoemd en duurt slechts enkele minuten. In deze fase vertraagt je ademhaling, daalt je hartslag en ontspannen je spieren. Je hersenactiviteit vertraagt ook, wat betekent dat je in een lichte slaaptoestand verkeert en gemakkelijk gewekt kunt worden. Dit is de fase waarin je soms schokkerige bewegingen kunt maken of het gevoel kunt hebben dat je valt, wat een hypnagogische schokken wordt genoemd.

Fase 2: De lichte slaapfase
Na de overgangsfase ga je naar de tweede fase van slaap, die langer duurt dan de eerste fase. Deze fase wordt de lichte slaapfase genoemd. In deze fase vertragen je hersenactiviteit en hartslag nog verder en ontspannen je spieren nog meer. Je oogbewegingen stoppen en je lichaamstemperatuur daalt lichtjes. Je kunt nog steeds gemakkelijk wakker worden, maar je zult minder snel wakker worden dan in fase 1.

Tijdens deze fase van slaap worden herinneringen en informatie verwerkt en opgeslagen in je hersenen. Ook vindt er een soort 'schoonmaak' plaats waarbij onnodige informatie uit je geheugen wordt verwijderd. Dit is de fase waarin je lichaam zich voorbereidt op de diepere slaapfasen waarin het herstel en reparatie van lichaamscellen plaatsvindt.

Fase 3: De diepe slaapfase
De derde fase van slaap is de diepe slaapfase. Dit is de fase waarin je lichaam zich het meest herstelt en cellen worden gerepareerd. In deze fase van slaap zijn je hersenactiviteit en hartslag het laagst, en zijn je spieren volledig ontspannen.

Tijdens deze fase van slaap vinden veel belangrijke processen plaats in je lichaam, zoals het vrijgeven van groeihormonen, het reguleren van de bloeddruk en het versterken van het immuunsysteem. Allemaal belangrijke en essentiële processen!

Fase 4: De REM-slaap
De vierde fase van slaap is de REM-slaapfase, wat staat voor Rapid Eye Movement. Dit is de fase waarin je de meeste levendige dromen hebt en je ogen snel heen en weer bewegen onder je gesloten oogleden. In deze fase zijn je hersenactiviteit en hartslag hoger dan in de voorgaande slaapfasen, maar je spieren zijn juist weer volledig ontspannen.

Tijdens de REM-slaapfase vindt er veel activiteit plaats in je hersenen, zoals het verwerken van emoties en herinneringen en het opslaan van informatie in je geheugen. De REM-slaapfase duurt meestal ongeveer 20 tot 25 minuten en treedt ongeveer vier tot vijf keer per nacht op.

Het is heel normaal om aan het einde van elke slaapfase even wakker te worden. De een moet bijvoorbeeld even naar het toilet, maar de ander wordt niet wakker. Het wakker worden in de nacht is dus helemaal niet gek, maar prima verklaarbaar.

Verstoorde slaappatronen en gezondheidsproblemen

Een gezond slaappatroon is essentieel voor een goede gezondheid. Verstoorde slaappatronen kunnen echter leiden tot een breed scala aan gezondheidsproblemen, waaronder overgewicht en chronische ziekten zoals diabetes type 2.

Overgewicht
Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat een verstoorde slaap kan leiden tot overgewicht en obesitas. Dit komt doordat slaaptekort de hormonen beïnvloedt die het honger- en verzadigingsgevoel reguleren. Mensen die te weinig slaap krijgen, hebben vaak meer honger en eten meer calorieën dan mensen die voldoende slapen. Ook kan een slechte nachtrust leiden tot een lagere stofwisseling en een hogere insulineresistentie, wat bijdraagt aan de ontwikkeling van diabetes type 2 en obesitas.

Chronische ziekten
Een verstoorde slaap kan ook bijdragen aan de ontwikkeling van chronische ziekten, zoals hart- en vaatziekten, beroertes, hoge bloeddruk, diabetes type 2 en het metabool syndroom. Slaaptekort leidt namelijk tot een verhoogde ontstekingsrespons in het lichaam. Ook kan slaaptekort leiden tot een verstoring van het circadiaanse ritme, wat zorgt dat interne en hormonale processen worden verstoord.

Social jetlag

Een social jetlag betekent dat je lichaam in de war is omdat je op verschillende tijden naar bed gaat en opstaat. Het kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer je doordeweeks vroeg moet opstaan voor school of werk, maar in het weekend lang uitslaapt. Hierdoor is er een verschil tussen de tijden waarop je lichaam eigenlijk wil gaan slapen en de tijden waarop je moet opstaan. Dit kan een flinke verstoring geven in je natuurlijke slaapritme. Je merkt dit doordat je moeite hebt met wakker worden of met inslapen.

Is laat avondeten een goed idee?

Als je 's avonds vlak voor het slapengaan eet, kan dit je inslaap proces verstoren. Dit komt doordat het eten van voedsel je lichaamstemperatuur verhoogt, wat de natuurlijke daling van de lichaamstemperatuur in de loop van de avond en tijdens de nacht verstoort.

Wanneer je eet, moet je lichaam energie gebruiken om het voedsel te verteren. Dit zorgt voor een tijdelijke verhoging van je stofwisseling en lichaamstemperatuur. Als je vlak voor het slapengaan een grote maaltijd eet, blijft je lichaamstemperatuur hoger en dit kan ervoor zorgen dat je het moeilijker hebt om in slaap te vallen. Dit alleen al geeft een verstoring van je natuurlijke biologische ritme.

Conclusie

Een goede slaapkwaliteit en het doorlopen van elke slaapfase is een essentieel onderdeel van je dagelijks leven. Je kunt immers niet zonder slaap!

Een verstoorde slaap kan leiden tot een breed scala aan gezondheidsproblemen, waaronder overgewicht en chronische ziekten. Gelukkig zijn er ook tips om je slaappatroon te verbeteren en de kwaliteit van je slaap te verbeteren. Lukt het jou niet om goed in of door te slapen? Neem dan contact op want ik help je graag!